Promovisan „Dnevnik ađutanture kralja gospodara Nikole I“: Zapisi kraljevih ađutanata tokom egzila

Jedan od autora Aleksandar Berkuljan istakao je da se o ađutanturstvu u Crnoj Gori uopšte malo zna i da ne postoji posebna bibliografska jedinica koja se uže bavi ovom problematikom. Prvi poznati podatak o funkciji ađutanta, kako je rekao autor, možemo naći na početku vladavine knjaza Danila. Međutim, tek od 1866. godine  može se reći da su ađutatni sastavni dio Dvora kralja Nikole, kao njegovi činovnici. Prema riječima Berkuljana, kao redovna služba, osnovana je kada je ustanovljena stajaća vojska.

„Ova knjiga predstavlja samo jedan skromni napor, kojim smo mislili da dopunimo slagalicu zaborava, koji se odnosi na Crnu Goru u Prvom svjetskom ratu. Ovo smo uradili da se prezentujemo  javnosti kako bi se stekla kompletnija slika o tome kako i na koji način su kralj i njegova familija  proveli vrijeme u egzilu, šta se sve dešavalo na privatnom i službenom planu i kakvu je težinu to sve moglo da ima. Mi smo se suzdržali  od naših komentara, ovdje nema iznesenih mišljenja, ono je prepušteno čitaocima“, kazao je Berkuljan sinoć u foajeu Nikšićkog pozorišta.

Posebnu zahvalnost autor je uputio istoričarima Bobanu Batrićeviću i Srđi Martinoviću, od kojih su, kako kaže  Berkuljan, crpili podatke na datu temu.

Promocija zbornika upriličena je u okviru manifestacije „Neđelja Arhiva“. Ispred Državnog arhiva Crne Gore povodom knjige obratio se direktor te ustanove Saša Tomanović.

„Bez ličnih komentara i pokušaja „pojašnjenja“ nečega što bi se moglo javiti kao dilema, „dnevnik“ je dat kao integralni transkript bilješki ađutanata kralja Nikole tokom egzila, u vremenskom rasponu od 20. februara 1916. do 6. maja 1918. godine. U tome je njegova vrijednost, jer daje pregled dešavanja i svega onoga što je imalo veze sa svakodnevnicom kralja Nikole i njegove familije, bilo da se radi o bitnim ili nebitnim momentima“, rekao je Tomanović.

O značaju manifestacije „Neđelja arhiva“, koja ima za cilj da doprinese popularizaciji arhivske djelatnosti, govorila je Mirjana Kapisoda ispred Državnog arhiva. Ona je istakla da se manifestacija prvi put u Crnoj Gori obilježila 1956. godine, da bi nakon određene pauze, od 2008. godine počela sa ponovnim obilježavanjem, uz podsjećanje publike da je slogan ovogodišnje manifestacije „Čuvajmo arhive“, kao i prethodnih godina.

Promociju  je organizovao Državni arhiv Crne Gore – Arhivski odsjek Nikšić, a u okviru Nikšićke kulturne scene 2019.

Marija Goranović