CDT: Više se umire nego što se rađa

Kako navode, u sedam od 24 opštine u 2022. godini zabilježen je pozitivan prirodni priraštaj:i to u Podgorici (+797), Budvi (+142), Rožajama (+119), Tivtu (+69), Tuzima (+40), Plavu (+18) i Ulcinju (+5).

Ovi podaci Centra za demokratsku tranziciju (CDT) i Društva statističara i demografa (DSD),a predstavili su ih u analizi „Zašto Crnoj Gori nije stalo do sopstvenog stanovništva?“.

Iz CDT-a ističu da je smanjenje stope nataliteta u Crnoj Gori uslovljeno nizom različitih faktora, prije svega biološkim i ekonomskim faktorima.

“Prosječna starost naše populacije od 40 godina, predstavlja biološko ograničenje, što znači da ne možemo očekivati dinamični rast nataliteta kao što se dešava u državama sa prosječnom starošću populacije 25 godina i niže. Iako ekonomski faktori imaju ograničeno dejstvo na kretanje nataliteta, jer i najrazvijenine države bilježe pad nataliteta, ipak u Crnoj Gori to nije slučaj”, piše u saopštenju.

Posljednje povećanje nataliteta u Crnoj Gori desilo se, dodaju, upravo u periodu snažnog ekonomskog rasta u godinama nakon obnove državne nezavisnosti, kada je stopa nataliteta zabilježila svoj maksimum od 14 rođenih na 1.000 stanovnika.

“Međutim, već od 2009. godine, kada nastupa svjetska ekonomska kriza i pad BDP-a u Crnoj Gori od -5,6 odsto, bilježimo smanjenje nataliteta za 14,2 odsto. Stopa nataliteta u Crnoj Gori nikada nije vraćena na period prije krize, iako je bio zabilježen period opšteg ekonomskog oporavka”, pojašnjavaju u izvještaju.

Kako kažu, nivo nataliteta u Crnoj Gori nije dovoljan da bi obezbijedio rast ukupnog stanovništva.

“Za rast ukupne populacije, bilo bi potrebno imati više od dvoje djece po ženi, što u Crnoj Gori nije slučaj. Prosječan broj djece po ženi u Crnoj Gori iznosi 1,8. Ipak, ako pogledamo stanje u državama regiona i EU, može se zaključiti da je stopa nataliteta u Crnoj Gori još uvijek na visokom nivou”, piše u dokumentu.

Prema posljednjim podacima, u 2021. godini je stopa nataliteta u EU u prosjeku iznosila 9,1 odsto, što znači da je na 1.000 stanovnika rođeno 9,1 osoba, dok je Crnoj Gori u istom periodu rođeno 11,4 osoba na 1.000 stanovnika.

“Kada je riječ o zemljama EU, veću stopu nataliteta od Crne Gore bilježi Irska (12 odsto) a u odnosu na zemlje regiona Kosovo ima veću stopu nataliteta (15 odsto)” dodaju iz CDT-a.

Crna Gora, kako kažu, nema dobro osmišljenu i planiranu populacionu politiku koja bi dala pravovremene odgovore na navedene i druge negativne demografske tokove naše zemlje.

“Kao i u mnogim drugim oblastima, tako i u populacionoj politici, vodi se politika „spektakla“ i kratkoročnog dodvoravanja biračima/cama kroz krakoročne mjere – poput plaćanja za novorođenu djecu. Ipak, kratkoročne novčane nadoknade, iako potrebne, nijesu dovoljne i ne mogu nadomjestiti mnoge funkcije i potrebe koje je država dužna obezbijediti kako bi ohrabrila novi život i ostanak u Crnoj Gori. Politike koje se zasnivaju isključivo na direktnim finansijskim nadoknadama, obično vode isključivanju žena sa tržišta rada i svođenju uloge žene samo na reproduktivnu”, istču iz CDT-a.

Prije svega, smatraju da je država dužna obezbijediti opšte uslove koji su van realnih mogućnosti roditelja: vladavinu prava, dovoljan broj predškolskih ustanova, osnovnih škola, obavezan produženi boravak u osnovnim školama, škole bez vršnjačkog nasilja, adekvatnu saobraćajnu infrastrukturu, rodnu politiku koja jača položaj žene u društvu, bezbjednost društva i mnoge druge koje smanjuju cijenu podizanja djeteta.

“Ovo podrazumijeva da populaciona politika ne treba bude izolovana kroz set finansijskih podsticaja, već ona mora biti duboko integrisana kroz politiku obrazovanja, mladih i sporta, politiku socijalnog staranja i zdravstvenu politiku, spoljnu politiku, fiskalnu politiku, politiku kulture i medija, prostornu politiku i drugim koje svojim djelovanjem neposredno vrše uticaj na razvoj pojedinca odnosno našeg društva” zaključuju iz CDT-a.