Preko popisa do boljih politika za OSI

Iz te nevladine organizacije (NVO) saopštili su da bi podatke samim tim trebalo iskoristiti za adekvatnije sprovođenje, odnosno izmjene i dopune politika i kreiranje mjera u cilju adekvatnijih garancija svih ljudskih prava osoba s invaliditetom, uključujući i pravo na adekvatan standard života.

To je, kako su naveli, uostalom i obaveza Crne Gore još od 2009. godine, kada je ratifikovala Konvenciju Ujedinjenih nacija (UN) o pravima osoba s invaliditetom.

Oni su dodali da je i Komitet UN o pravima osoba s invaliditetom u toku Kontruktivnog dijaloga održanog u avgustu 2017. godine postavio pitanja o primjeni Liste Vašingtonskih pitanja.

„Navedenu obavezu Crna Gora nije nikada ispunila, odnosno ne prati je prilikom planiranja, pripreme, sprovođenja i praćenja sprovođenja javnih politika“, kaže se u saopštenju.

Navodi se da je država podatke dobijene popisom iz 2011. godine samo koristila kao statistički iskaz osoba s invaliditetom, bez dubljih analiza, istraživanja i prikupljanja podataka koje je obavezna raditi.

Iz UMHCG su rekli da to potvrđuje i činjenica da je Vlada tek nedavno pristupila pripremi Zakona o jedinstvenom vještaćenju invaliditeta, ali je usvajanje i tog akta odložila u odnosu na prvobitni plan, bez ikakvih konsultacija s reprezentativnim organizacijama osoba s invaliditetetom.

Iz te NVO su naveli da su, na osnovu ranije uspostavljene saradnje koja traje duži niz godina, a na poziv Uprave za statistiku, u maju dostavili sugestije i komentare u cilju preciznijeg i potpunijeg definisanja pitanja u upitniku za popisivače.

„Sugestije se odnose na preciznije i potpunije definisanje pitanja koja se odnose na invaliditet i prikupljanje podataka o invaliditetu (oštećenje + barijere + potrebna podrška), kao i na segment objekata za stanovanje u kojima žive osobe s invaliditetom u cilju informacija o pristupačnosti tih objekata, što je još jedna zakonska obaveza“, kaže se u saopštenju.

Međutim, kako se navodi, nebrojeni su primjeri da stambeni objekti, uključujući i zgrade sa više od četiri sprata, nemaju adekvatan pristup za osobe s invaliditetom, niti pristupačne stanove.

Iz UMHCG su podsjetili da je pravo na stan osnovno ljudsko pravo, a pravo na pristupačan stan je, samim tim, ljudsko pravo osoba s invaliditetom i ukoliko nije obezbijeđeno država krši Konvenciju UN-a o pravima osoba s invaliditetom.

„Tako se u Opštem komentaru Komiteta, broj 5 o pravu na samostalni život i uključenost u zajednicu, u paragrafu 46 navodi: Države potpisnice imaju obavezu da bez odlaganja eliminišu diskriminaciju osoba s invaliditetom, kako pojedinaca, tako i grupa, i da im garantuju jednako pravo na samostalni život i učešće u zajednici“, kaže se u saopštenju.

Kako se navodi, time se od država potpisnica zahtijeva da opozovu, ili reformišu politike, zakone i prakse koje osobama s invaliditetom onemogućavaju da odaberu sopstveno mjesto boravka, ili im uskraćuju raspoloživost priuštivog i pristupačnog prostora za stanovanje, iznajmljivanje smještaja, ili korišćenje osnovnih opštih servisa, infrastrukture neophodne za njihovu samostalnost.

„Jedino što je Crna Gora uradila u dijelu te obaveze odnosi se na činjenicu da Zakon o održavanju stambenih zgrada definiše da u slučaju izvođenja radova na stambenoj zgradi kojima se obezbjeđuje nesmetan pristup, kretanje, boravak i rad lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom nije potrebna saglasnost etažnih vlasnika“, rekli su iz UMHCG.

Međutim, kako su naveli, mora se propisati i jasna obaveza lokalnih samouprava da obezbijede u praksi pravo na pristupačan stan osobama s invaliditetom, finansijskom podrškom, ili drugim mjerama i politikama.

Prema njihovim riječima, sve navedeno ukazuje na neopodnost ozbiljnih reformskih aktivnosti u oblasti prava osoba s invaliditetom, u kojima se, kako su ocijenili, već duži vremenski period dešava potpuna stagnacija ili i nazadovanje.

Iz UMHCG su zahvalili Upravi za statistiku na dosadašnjoj saradnji, navodeći da očekuju da budu uključeni u toku obuka popisivača, kako bi oni na adekvatan način tokom terenskog rada prikupljali podatke o osobama s invaliditetom.

„Ujedno, ohrabrujemo sve osobe s invaliditetom i članove njihovih porodica da vjerodostojno odgovore na pitanja o invaliditetu, jer to može imati samo koristi, ne samo za populaciju osoba s invaliditetom, koje su primarne, već i za cijelo crnogorsko društvo“, navodi se u saopštenju.