Brža, jeftinija i sigurnija plaćanja robe, školarina, slanja novca…

Time je domaćim građanima i preduzećima omogućeno da obavljaju prekogranična plaćanja u eurima jednako lako i povoljno kao i unutar bilo koje zemlje članice EU, dok se istovremeno potvrđuje institucionalna spremnost države za dublju evropsku integraciju, kazali su za CdM iz Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori. Iz Ministarstva finansija su za CdM istakli da SEPA integracija donosi višemilionske koristi crnogorskoj ekonomiji-građani i privreda godišnje će uštedjeti oko 38 miliona eura, dok kombinacija SEPA i TIPS sistema može generisati koristi i do 160 miliona eura godišnje.

Građani i preduzeća već sada mogu ostvariti značajne uštede, koje se procjenjuju na nekoliko miliona eura godišnje, dok istovremeno dobijaju brže, sigurnije i predvidljivije prekogranične transfere u eurima.

“Pristupanjem SEPA-i, Crna Gora je zapravo ušla u ključni operativni segment arhitekture jedinstvenog tržišta Evropske unije. Sada dijeli zajednički okvir za platni promet u eurima sa svim državama članicama EU, što građanima i preduzećima omogućava da šalju i primaju prekogranične transfere u eurima jednako lako, sigurno i povoljno kao domaća plaćanja. U tom smislu, Crna Gora je postala funkcionalno integrisana u jedan od najopipljivijih izraza ekonomske jedinstvenosti Evrope – Jedinstveno područje plaćanja u eurima (SEPA)”, ističu iz Delegacije EU.

Niži troškovi, brži transferi

Sa ekonomskog stanovišta, članstvo u SEPA-i imaće duboke efekte.

“Ono će značajno smanjiti troškove prekograničnih plaćanja, čineći trgovinu, doznake i investicione tokove između Crne Gore i EU bržim, jeftinijim i predvidljivijim. Za građane to znači niže naknade i brže transfere kada šalju novac članovima porodice, plaćaju školovanje ili kupuju robu i usluge širom Evrope. Za preduzeća, posebno mala i srednja, to znači lakši pristup tržištima EU, jednostavnije upravljanje novčanim tokovima i veću konkurentnost”, objašnjavaju iz Delegacije.

Odluka Centralne banke da ograniči naknade za SEPA transakcije, zajedno sa dobrovoljnim obavezama vodećih banaka da omoguće besplatne ili niskotarifne transfere, potvrđuje da te koristi nisu teorijske, one su konkretne i mjerljive, donoseći domaćinstvima i preduzećima uštede od više miliona eura godišnje.

Politička i institucionalna dimenzija

Osim ovih neposrednih ekonomskih koristi, članstvo u SEPA-i nosi i značajnu političku težinu.

“Ono pokazuje da Crna Gora ne samo da teži članstvu u EU, već i da posjeduje institucionalni i regulatorni kapacitet da ispuni zahtjevne evropske standarde u oblastima kao što su finansijsko upravljanje, digitalna infrastruktura i zaštita potrošača. Time se gradi povjerenje i kredibilitet, dva ključna elementa u tekućim pregovorima o pristupanju”, ukazuju iz Delegacije EU.

Za Evropsku uniju, pristupanje Crne Gore SEPA-i predstavlja signal napretka i kredibiliteta u okviru šireg procesa proširenja.

“To pokazuje da je agenda proširenja živa, da donosi konkretne rezultate koji direktno poboljšavaju živote ljudi i jačaju ekonomsku konvergenciju. Takođe, šalje ohrabrujuću poruku regionu: da postepene reforme, tehnička usklađenost i politička volja mogu donijeti stvarne, mjerljive koristi mnogo prije formalnog članstva u EU”, navode iz Delegacije EU.

U kontekstu Plana rasta za Zapadni Balkan, SEPA predstavlja kamen temeljac pristupa postepene integracije, pomažući partnerima da se progresivno uključe u jedinstveno tržište i regulatorni okvir EU čak i prije punopravnog članstva.

“Ovakav pristup održava politički zamah s obje strane: nagrađuje kredibilne reforme u regionu i uvjerava države članice EU da se proces proširenja odvija na osnovu zasluga”, dodaje se.

Sa regionalnog stanovišta, članstvo Crne Gore u SEPA-i takođe jača ekonomsku koheziju i stabilnost širom Zapadnog Balkana.

“Pojednostavljivanjem i harmonizacijom plaćanja u eurima, SEPA doprinosi izgradnji finansijskih i trgovinskih mostova među državama, učvršćujući duh saradnje, povjerenja i zajedničkog prosperiteta koji leži u osnovi evropskog projekta”, navode iz Delegacije EU.

Kada je riječ o narednim koracima, iz Delegacije EU u Crnoj Gori za CdM ističu da bi naša zemlja trebalo da nastavi sa sprovođenjem reformi koje produbljuju otpornost finansijskog sektora, jačaju regulatorni nadzor i podstiču digitalnu transformaciju.

“Predstojeća operacionalizacija TIPS Clone platforme u saradnji sa Bankom Italije predstavlja još jedan veliki iskorak naprijed, koji će dodatno modernizovati platne sisteme te podržati inovacije i inkluziju. Održavanjem tog zamaha, Crna Gora će nastaviti da učvršćuje povjerenje svojih evropskih partnera i potvrđuje spremnost za puno članstvo u EU”, navode iz Delegacije.

Zaključno, naglašavaju, pristupanje Crne Gore SEPA-i daleko je više od ekonomskog dostignuća, to je politička izjava pripadnosti, jasan znak napretka i konkretan izraz evropske budućnosti zemlje.

“Ono približava koristi jedinstvenog tržišta svakodnevnom životu građana i preduzeća, jača kredibilitet procesa proširenja i potvrđuje da integracija sa Evropskom unijom nije samo cilj, već put stvarne i opipljive transformacije”, zaključuju iz Delegacije EU.

Ukupan efekat SEPA integracije – 38 miliona eura godišnje

Iz Ministarstva finansija su za CdM istakli da je Vlada na ovaj način omogućila građanima i privredi da i prije samog ulaska u Evropsku Uniju osjete benefite jedinstvenog evropskog tržišta.

“U protekloj godini, Crna Gora je značajno unaprijedila regulatorni okvir u oblasti platnog sistema i finansijskog sektora, u skladu sa evropskim standardima. Ove reforme jasno odražavaju posvećenost Vlade Crne Gore u jačanju stabilnih finansije, koje su temelj svake moderne i prosperitetne ekonomije. Time Crna Gora ne samo da unapređuje svoje unutrašnje kapacitete, već potvrđuje svoju ulogu kao pouzdan partner u međunarodnim finansijskim integracijama”, ističu za CdM iz resora Novice Vukovića.

Integracija u SEPA-u označava novu eru funkcionisanja na finansijskom tržištu Crne Gore.

“Očekivani efekti SEPA integracije na crnogorsku ekonomiju, prema analizi Centralne banke Crne Gore, se ogledaju u uštedama na bankarskim naknadama od 10 miliona eura godišnje za građane i privredu; smanjenju operativnih troškova poslovanja za kompanije za dodatnih blizu sedam miliona eura i smanjenju troškova doznaka, što donosi godišnje uštede od šest miliona eura. Uz unapređenje pristupa finansijskim uslugama sa dodatnim doprinosom inkluziji i digitalizaciji tržišta očekivani ukupni godišnji efekat SEPA integracije procjenjuju se do 38 miliona eura, što
odgovara oko 0.54 odsto BDP-a Crne Gore”, ističu iz Ministarstva finansija.

Dugoročni potencijal: SEPA + TIPS donose do 160 miliona eura godišnje

Pored brojnih benefita za bankarski sektor, SEPA integracija imaće i makroekonomske efekte što uključuje porast stranih direktnih investicija, dodatno povećanje konkurentnosti izvoza i digitalizaciju sektora usluga poput turizma.

“Međutim, stvarne koristi ne mogu se iskazati samo brojkama. Riječ je o stvaranju povjerenja kod stranih investitora, jačanju konkurentnosti naših kompanija na međunarodnim tržištima i o značajnom doprinosu digitalizaciji ključnih sektora, poput turizma i usluga. Dugoročne koristi postaju još vidljivije kada spojimo SEPA-u sa brzim platnim sistemima poput TIPS-a, čime Crna Gora jača svoju poziciju u evropskoj finansijskoj infrastrukturi. Analize Centralne banke pokazuju da bi kombinacija SEPA i TIPS sistema mogla generisati ekonomske benefite od čak 160 miliona eura godišnje, što je ekvivalent 2.3 odsto BDP-a naše zemlje iz 2023. godine. Ovaj kumulativni efekat uključuje i širi uticaj na investicionu atraktivnost, efikasnost izvoza, bolju upotrebu doznaka i smanjenje operativnih troškova u privatnom i javnom sektoru”, objašnjavaju za CdM iz Ministarstva finansija.

Efikasne transakcije su samo početak.

“Finansijski sistemi imaju mnogo dublju ulogu, direktno utičući na jačanje poverenja u ekonomiju, smanjenje sive ekonomije i unapređenju kvaliteta poslovanja i života pojedinaca. Kada građani Crne Gore budu slali novac svojim porodicama, kada naši preduzetnici budu brže i povoljnije poslovali sa partnerima u inostranstvu, i kada turisti budu koristili moderne kanale plaćanja – tada će se puna snaga SEPA integracije osjetiti u svim aspektima našeg društva”, navode iz resora Novice Vukovića.

Kako izgleda procedura plaćanja u SEPA sistemu

Kada građanin ili firma želi da pošalje novac osobi ili preduzeću u drugoj zemlji članici SEPA, dovoljno je da unese IBAN primaoca i iznos u eurima. Banka zatim šalje nalog za plaćanje banci primaoca, a novac se obrađuje i isplaćuje obično u roku od jednog radnog dana.

Na primjer-Nikola iz Crne Gore želi poslati 100 eura prijatelju Marku u Hrvatskoj. Nakon što dobije Markov IBAN, Nikola koristi mobilnu aplikaciju ili elektronsko bankarstvo svoje banke da izvrši transfer. Novac stiže direktno na Markov račun, dok banka pošiljaoca naplaćuje proviziju od 1,99 eura za transfere do 20.000 eura, dok veći iznosi imaju ograničenu naknadu od 25 eura elektronski, odnosno 50 eura na šalteru.

Prednosti proširenja geografskog područja SEPA na Crnu Goru 

• Jednostavnost transakcija: SEPA omogućava građanima i pravnim licima u Crnoj Gori da
  jednostavno izvršavaju međunarodne platne transakcije, koristeći standardizovane procedure
• Smanjenje troškova: Platne transakcije unutar SEPA zone su jeftinije nego preko klasičnih
  međunarodnih transfera, što može rezultirati manjim troškovima za građane i pravna lica.
• Brzina transakcija: SEPA omogućava brže transakcije, što znači da novac stiže brže nego kod
  tradicionalnih transfera
• Pristup evropskom tržištu: SEPA olakšava preduzećima u Crnoj Gori pristup evropskom tržištu,
  čime se otvaraju nove poslovne mogućnosti i povećava konkurentnost
• Standardizacija procedura: SEPA standardizuje procese i formate transakcija, što olakšava
  upravljanje platnim operacijama i smanjuje mogućnost grešaka