Blokirani dug na računima crnogorskih preduzeća premašio milijardu i po eura

U Crnoj Gori je na kraju decembra 2020. godine u blokadi bilo 18.850 preduzeća i preduzetnika. Ukupan iznos duga na osnovu kojeg su blokirani računi na kraju 2020. godine je iznosio 771,21 milion eura.

Izazovi

Predsjednik skupštinskog odbora za ekonomiju, finansije i budžet i poslanik Socijaldemokrata (SD) Boris Mugoša ukazuje da je nelikvidnost privrednih subjekata jedan od najozbiljnijih izazova naše ekonomije.

“U odnosu na kraj 2020. godine je broj blokiranih firmi i preduzetnika uvećan za više od 2.200, a iznos blokiranog duga je dupliran. Takođe, manja preduzeća, koja su osnova privrede jer čine 93 odsto ukupnog broja preduzeća i zapošljavaju oko 39 odsto radne snage, u posljednjih šest godina posluju sa gubicima, dok je njihov kapital danas za četvrtinu (25 odsto) manji nego 2019. godine”, kazao je Mugoša Pobjedi.

On je podsjetio da već duže vrijeme predlaže konkretne mjere u cilju poboljšanja likvidnosti crnogorskih preduzeća.

“Osim povoljne kreditne podrške, potrebno je u kontinuitetu raditi na smanjenju (para)fiskaliteta; zatim preći na model plaćanja poreza na dodatu vrijednost (PDV) po naplaćenoj, a ne izdatoj fakturi (mi smo predlagali taj koncept, ali nije imao podršku u parlamentu); primijeniti institut multilateralne kompenzacije odnosno prebijanja obaveza i potraživanja između više privrednih subjekata; bolje i dosljednije primjenjivati antimonopolske politike; kontrolisati rokove izmirenja novčanih obaveza u cilju eliminisanja prakse „besplatnog kreditiranja“ pojedinih privrednih aktera od dobavljača i podrške privrednim subjektima koji su pred gašenjem usljed problema naplate potraživanja nastalih metodom prisiljavanja na nerazumno duge rokove plaćanja”, naveo je Mugoša.

On smatra da je crnogorskoj ekonomiji nasušno potrebna ozbiljna strategija razvoja koja će za period od narednih desetak godina jasno definisati neophodne strukturne reforme koje će doprinijeti njenoj diversifikaciji, unapređenju njene likvidnosti, konkurentnosti i produktivnosti.

“Podsjećam i da dva puta ove godine vlast nije prihvatila prijedlog našeg poslaničkog kluba da se za dva miliona eura poveća iznos u budžetu za unapređenje konkurentnosti naše privrede, koji se nažalost iz godine u godinu procentualno u budžetu smanjuje u odnosu na tekuće prihode (sa blizu šest miliona prije nekoliko godina smanjena na manje od četiri miliona eura). Za navedeni iznos od dva miliona eura smo predložili da se smanji stavka u budžetu namijenjena konsultantskim uslugama koja je sa 34 miliona eura u 2024. predviđena na čak 46 miliona u budžetu za ovu godinu”, saopštio je Mugoša.

Stečaj i likvidacija

Ekonomski analitičar Davor Dokić navodi da broj blokiranih kompanija najbolje odslikava stanje privrede u Crnoj Gori.

“Broj blokiranih preduzeća raste iz godine u godinu i to pokazuje da stanje u našoj privredi nije dobro”, ocijenio je Dokić za Pobjedu.

On smatra i da sistem sprovođenja stečaja i likvidacije predugo traje.

“Moralo bi se osmisliti neko novo zakonsko rješenje kako bi te firme, koje de fakto postoje samo na papiru, bile ugašene na neki vrlo jednostavan način. Tako bi se prepolovio broj ovih firmi koje su sad u blokadi”, rekao je Dokić.

Prema njegovim riječima, morale bi se donijeti neke podsticajne mjere za privredu.

“Vlada se bavi nekim stvarima koje su u suštini populističke i više služe za prikupljanje političkih poena nego za stvaranje zdravog ambijenta u privredi. Vladin cilj je osvajanje izbora, a zadatak treba da joj bude stvaranje privredne atmosfere u kojoj mogu svi dobro da rade, svi da zarađuju i da na taj način Crna Gora povećava BDP i da ima visoku stopu privrednog rasta”, poručio je Dokić.

On je ukazao da blokada računa izaziva lančanu reakciju i utiče na rad drugih kompanija koje nijesu u blokadi.

“Ta potraživanja su onda nenaplativa, jer jednostavno vi kada pokušavate da od blokirane kompanije naplatite nešto što se vam duguje dolazite u situaciju da je to nenaplativo i onda se taj lanac povećava pogotovo ako je to neko veće preduzeće koje ima ozbiljniji promet preko računa i zapošljava više ljudi. Veće blokirano preduzeće automatski vuče i više paralelnih veza u privredi, tako da što je veće preduzeće blokirano, to je veća šteta za crnogorsku ekonomiju”, kazao je Dokić.

Govoreći o poslovnom ambijentu, Dokić je podsjetio da je država u prethodnom periodu radikalno smanjila poreze i doprinose na zarade zaposlenih.

“Država ne smije da ide ni milimetar dalje u tom smanjivanju jer će se pojaviti i već se pojavila rupa u Fondu PIO od nekih 400 miliona eura. Jednostavno, vi ne smijete više da smanjite obaveze koja preduzeća imaju po osnovu poreza i doprinosa na lične dohotke”, rekao je Dokić.

On je naveo i da je stopa poreza na dobit među najnižima u Evropi.

“To su dobre stvari crnogorske ekonomije. I to privlači ljude da otvaraju firme. Ali naš ključni problem je u nedostatku domaćih banaka. Banke gledaju isključivo i jedino profit i njih ništa drugo ne intresuje. Njih interesuje da novac koji su plasirali naplate i to je to. Nemaju osjećaj za razvoj nekih drugih stvari, tako da bi se kroz državnu Razvojnu banku mogla pogurati prije svega poljoprivreda, mala i srednja preduzeća i sve ostale grane koje su negdje u Crnoj Gori zapostavljene”, saopštio je Dokić.

Prema podacima CBCG, posljednjeg dana avgusta u blokadi su bila 21.103 izvršna dužnika što je u odnosu na kraj jula, kad su u blokadi bila 21.024 izvršna dužnika, više za 0,38 odsto.

Ukupan iznos duga po osnovu koga je izvršeno blokiranje računa izvršnih dužnika iznosio je 1,52 milijarde eura što je u odnosu na kraj jula, kada je dug iznosio 1,49 milijardi eura, više za 1,75 odsto.

Od ukupnog iznosa duga na privredne subjekte odnosi se 1,49 milijardi eura što je u odnosu na posljednji dan jula, kada je dug iznosio 1,46 milijardi eura, više za 1,78 odsto.

Koncentracija duga

Iz vrhovne monetarne institucije su napomenuli da je na kraju avgusta koncentracija duga bila relativno velika, tako da je na primjer, deset najvećih blokiranih preduzeća, odnosno 0,05 odsto od ukupno evidentiranih dužnika, učestvovalo sa 35,21 odsto u ukupnom iznosu blokade, što znači da je njihova blokada iznosila 534,6 miliona eura.

Prema podacima CBCG, 50 najvećih blokiranih privrednih subjekata, koji čine 0,24 odsto od ukupno evidentiranih dužnika, učestvovalo je 54,15 odsto u ukupnom iznosu blokade, što znači da je njihova blokada iznosila 822,15 miliona eura.

Avgustovski podaci CBCG pokazuju da je u neprekidnoj blokadi do jedne godine bio 1.291 izvršni dužnik čija blokada je iznosila 34,96 miliona eura što čini 2,3 odsto ukupnog iznosa blokade, dok je duže od godinu bilo u blokadi 19.812 izvršnih dužnika sa iznosom blokade od 1,48 milijardi eura što čini 97,70 odsto ukupnog iznosa blokade.

U skladu sa Zakonom o platnom prometu, obaveza CBCG je da objavljuje podatke u vezi sa postupkom prinudne naplate i to nazive kompanija, odnosno preduzetnika, njihove matične brojeve, iznose blokade računa i broj dana neprekidnog trajanja blokade.