U elektroenergetskim kompanijama više zaposlenih, a porasle i donacije

BIRN Crna Gora je u toku sedmomjesečnog monitoringa pratila potrošnju pet elektroenergetskih preduzeća u državnom vlasništvu: Elektroprivrede Crne Gore AD Nikšić, Crnogorskog elektrodistributivnog sistema DOO Podgorica (CEDIS), Crnogorskog elektroprenosnog sistema AD Podgorica, Društva sa ograničenom odgovornošću “EPCG Solar gradnja Nikšić” i Društva sa ograničenom odgovornošću "EPCG – Željezara Nikšić". Kompanije su odabrane zbog špekulacija u javnosti da se njihova sredstva koriste za političke potrebe onih koji su na njihovom čelu.

“Ukupni podaci pokazuju da je pet kompanija u proteklih šest godina ostvarilo poslovne prihode u iznosu od 3.486.504.935 eura. Rashodi u istom periodu su iznosili 2.813.064.733 € dok su troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi iznosili 373.333.448 €. Zbirni neto rezultat iznosi 300.106.754 € iako su pojedina preduzeća više godina završavala sa negativnim bilansima. CEDIS je 2021. i 2022. godinu završio u minusu dok je to slučaj sa Solar gradnjom za sve kalendarske godine od kad su osnovani. EPCG – Željezara Nikšić osnovana je 2023. godine i takođe je zabilježila negativan neto rezultat”, navodi se u izvještaju BIRN-a.

Izvještaj o monitoringu elektroenergetskih kompanija u vlasništvu Crne Gore

Kako se navodi, broj zaposlenih je značajno rastao, u šta treba uračunati i povećanje broja preduzeća kroz godine. Sa manje od 2.600 zaposlenih u 2018. godini u tri kompanije na preko 3.800 zaposlenih u pet kompanija u 2023. godini, što uključuje i Željezaru.

U posmatranom periodu, ove kompanije podijelile su preko šest i po miliona eura donacija i sponzorstava.

“Evidentno je da od promjene vlasti 30. avgusta 2020. godine, koje je za posljedicu imalo preuzimanje kompanija od strane novih rukovodstava u 2021. iznos dodijeljenih donacija drastično raste. Tokom 2019. i 2020. godine donacije i sponzorstva iznosili su 929 odnonso 812 hiljada, da bi nakon preuzimanja od strane novih rukovodstava ukupan iznos drastično porastao”, navodi se u izvještaju.

Tako, 2021. godine podijeljeno je 1,4 milion eura, godinu kasnije skoro dva miliona, da bi u 2023. godini bilo podijeljeno skoro 1,4 miliona eura donacija i sponzorstava.

“Glavni primaoci donacija bili su budžetski korisnici, vjerske organizacije i sa njima povezana lica i sportska društva. Sponzorstva i donacije ostaju prostor za ozbiljne zloupotrebe vođene političkim uticajima”, ističe se u izvještaju BIRN-a.

U dijelu naknada i zarada čelnih ljudi elektroenergetskih kompanija, jedina kompanija koja je BIRN-u dostavila dokumentaciju koja se tiče troškove zarada, naknada zarada i ostalih ličnih rashoda menadžmenta jeste CGES.

“U ovoj kompaniji naknade za članstvo u Odboru direktora iznosile su od 673,68 eura tokom 2019. godine do 724,02 eura tokom 2022. godine, dok je iznos naknade predsjednika Odbora direktora varirao od 2.425,72 € u 2019. godini do 3.018,99 € u 2022. godini”, navodi se u izvještaju.

Pored CGES-a, podatke o zaradama dostavila je i EPCG Željezara Nikšić, ali samo na nivou Odluke kojom je definisano da predsjednik Odbora direktora mjesečno prihoduje 1.514,73 eura bruto.

“Članovi Odbora direktora 1.088,38 eura bruto, dok je zarada izvršnog direktora definisana na iznos od 2.988,50 eura. Ostale kompanije su faktički sakrile podatke, jer su umjesto informacija o konkretnim plaćanjima funkcionerima BIRN-u odgovorili slanjem internih politika naknada”, navodi se u izvještaju

Kada je u pitanju potrošnja preko kompanijskih biznis kartica, četiri preduzeća su dostavila traženu dokumentaciju u limitiranom obimu.

“ Od strane EPCG – Željezara Nikšić informisani smo da preduzeće ne posjeduje aktivne službene kartice. Ukupno je u posmatranom periodu preko kartica potrošeno nešto preko 60 hiljada eura od strane svih kompanija”, kažu iz BIRN-a.

Sa druge strane, nisu im dostavljeni podaci o tome kada je Željezara ugasila službene kartice, te “da li se to desilo neposredno nakon što je otkriveno da se bivši predsjednik Odbora direktora Marko Perunović kockao službenom karticom u iznosu od 19.000 €, nakon čega je otvoren krivični postupak”.

Transparentnost potrošnje sredstava elektroenergetskih kompanija potrebno je značajno unaprijediti, a detaljne informacije o potrošnji ali i preporukama za unapređenje date su u nastavku.