Magija na daskama koje život znače u gradu pod Trebjesom traje punih 135 godina

Pozorišna magija u gradu pod Trebjesom počela je prije 135 godina kada se 16. februara 1884. godine odigrala predstva “ Slobodarka” Manojla Đorđevića Prizrenca. Od tog datuma, koji je juče proslavilo Nikšićko pozorište kao Dan pozorišta, magija pozorišne igre u Nikšiću nije ni prestajala, iako je za trineaest i po decenija od izvođenja prve predstve pretrpjela razne faze od osnivanja teatra, ukidanja pa sve do ponovnog obnavaljanja.  Nikšićka pozorišna tradicija podijeljena je u više razvojnih ciklusa koji nedvosmisleno potvrđuju teatarsku dinamičnost i bogatstvo koje može parirati i mnogo razvijenijim sredinama. Ideja o osnivanju pozorišta u gradu koji je nakon vladavine Turaka uspio da se razvija u modernu varošicu, potekla je iz Društva nikšićke čitaonice.

Prema sačuvanim podacima prvi pozorišni oglasi pojavili su se 14. februara, a dva dana kasnije pred prepunom salom Bekica Šobajić govorio je o značaju otvaranja pozorišne scene, „prve iza prve na Cetinju“. Tadašnji „Glas Crnogorca“ objavio je vijest o tom događaju: „…Nikšićani sustopice za Cetinjanima. Ne dadu im baš da se sami kite lovorikama! Tako i treba (…) Srećno da Bog da“. Imena glumaca nijesu poznata, ali je zabilježeno da su „ jedno po jedno činili takav utisak da se publika nije mogla zadržati od jasnih usklika: bravo, živjeli… Pozorišna sala je bila mala, a sjutradan svak je s divljenjem pričao kako je sjajna predstava ispala. Predstava je ponovo izvedena… Odziv publika je bio i tada odličan, tako da su jedan drugome sjedjeli u krilu i sama predstava tekla je bolje“.

Početkom 1885. godine pripremljena je drama „Krst i kruna“, Jovana Subotića, koja je privukla posebnu pažnju Nikšićana. Od glumaca u toj predstavi poznata su imena: Niko M. Martinović, Simat Pikić, Lazar Milutinović i Božo Katurić. Ubrzo je izvedeno i djelo „Smrt Stevana Dečanskoga“, Jovana Sterije Popovića. Već 19. decembra 1886. godine, na Nikoljdan, premijerno je izvedena „Balkanska carica“, Nikole I, koju je odgledalo oko 300 ljudi. Nakon izvođenja još jedne predstave „Miloš Obilić“, Jovana Sterije Popovića 1890. godine, Društvo je prestalo sa radom zbog nedostatka prostora za probe i izvođenje predstava. Pozorišna imovina – kostimi i rekviziti i druga oprema predata je Nikšićkoj čitaonici, sve do 1891.godine, kada je Društvo ponovo počelo sa radom i to Gogoljevim „Revizorom“.  I u narednim godinama pozorišnu magiju u Nikšiću prenosili su glumci amateri kroz razne pozorišne sekcije da bi 1928. godine Nikšić dobio i Gradsko pozorište. Za deset godina postojanja , iako na amaterskim osnovama, Gradsko pozorište ostavilo je veliki pečat u istoriji nikšićkog teatra, što potvrđuje postojanje ustaljenog repertoara i  izvođnje djela izuzetne dramske i literarne vrijednosti.

Nakon Gradskog pozorišta teatarski život u gradu pod Trebjesom nastavlja se kroz rad dramskih sekcija pa sve do 1949. godine kada se odlukom Narodnog odbora osniva Narodno pozorište u Nikšiću.  Za upravnika je imenovan Veljko Šakotić, a za sekretara glumac Veljko Mandić, dok je umjetnički rukovodilac bio Radoje Gojkić , a tehnički Milo Vukanović. Kvalitetom repertoara nikšićko Narodno pozorište je svrstano u sam vrh tadašnjih jugoslovenskih producentskih teatarskih kuća, a za šesnaest godina rada imalo je 116 premijera svih žanrova poznate domaće i svjetske dramaturgije. Narodno pozorište ugašeno je 1965.godine, a ostaće upamćeno i po tome što je iznjedrilo plejadu filmskih i pozorišnih stvaralaca. Iako je administrativno ugašeno profesionalno pozorište, magija teatra u NIkšiću nije prestajala i to ponovo zahvaljujući velikom broju dramskih entuzijasta. Dramski studio Centra za kulturu osnovan je 1980. godine i radio je kao poluprofesionalno pozorište. Studiom je rukovodio reditelj Goran Bulajić i za jedanaest godina rada njegova produkcija iscenirala je sedamnaest dramskih djela.

OBNOVLJENO NIKŠIĆKO POZORIŠTE

Nikšićko pozorište počinje sa radom krajem 1999. godine kao Javna ustanova, iako se početak njegovog rada vezuje za premijeru komedije „Iz ničega u ništa“ koja je izvedena tri mjeseca ranije. Nakon 15 godina “podstanarskog života” na Sceni 213, Nikšićko pozorište dobija svoj hram gdje su stvoreni svi neophodni uslovi za rad po standardima savremenog teatra. Direktor Nikšićkog pozorišta Zoran Bulajić kaže da je Nikšićko pozorište od osnivanja do danas, insceniralo zvučne naslove domaće i svjetske dramaturgije i dalo značajan doprinos razvoju crnogorskog dramskog stvaralaštva.

“Za ovih dvadeset godina Nikšićko pozorište što iz sopstvene, što iz gostujuće produkcije realizovalo je oko 1.000 pozorišnih predstva. U sopstvenoj produkciji  realizovano je  skoro 30 premijera. Nikšićko pozorište je nastavilo i obnovilo  Međunarodni festival glumca i već realizovalo  deset izdanja. Redovno  smo obavljali i aktivnosti u izdavačkoj djelatnosti, tako da  je od  2006. godine redovno objavljivan časopis  “Pozorište”, tri monografije i vođene su  sve aktivnosti koje su stvarale potpunu reputaciju jednog profesionalnog pozorišta, iako još uvijek u statusu producentskog teatra”, istako je Bulajić.

U saradnji sa lokalnom upravom Bulajić vjeruje da će u narednom periodu Nikšićko pozorište dobiti stalni glumački ansambl.

“Na tom planu lokalna uprava već radi. Imamo tri glumca kao članove našeg kolektiva, doduše još uvijek ne u stalnom radnom odnosu, međutim to nije prepreka. Na pomolu je  stvaranje stalnog glumačkog ansambla, a samim  tim i umjetničkog ansambla. U takvim uslovima Nikšićko pozorište bi kao teatar gradskog tipa, kao repertoarsko pozorište daleko povoljnije, posebno bi u finansijskom smislu moglo ostvarivati  svoju misiju”, naglasio je Bulajić.

U ovoj godini Nikšićko pozorište obilježiće i 20 godina postojanja.

ČASOPIS “POZORIŠTE”

Pored bogate pozorišne tradicije, Nikšićko pozorište može se pohvaliti i dugogodišnjim izdavaštvom časopisa “Pozorište” čiji je prvi broj objavljen davne 1956. godine u tadašnjem Narodnom pozorištu. Nažalost, tada su iz štampe izašla samo tri broja, a obnovljeni časopis pojavio se ponovo pred čitaocima 19. decembra, 2006. godine, na dan kada je obilježen  jubilej – 120 godina od premijere „Balkanske carice“, Nikole I Petrovića Njegoša.

“Uređivačka koncepcija „Pozorišta“ fokusirana je najvećim dijelom na teme iz pozorišne produkcije i teatrologije iz Nikšića, Crne Gore i regiona. Časopis „Pozorište“ izlazi četiri puta godišnje, po dva broja u pozorišnoj sezoni, a distribuira se kao besplatan primjerak. Časopis „Pozorište“ je trenutno jedina publikacija te vrste u Crnoj Gori i rijetka je u regionu”, kazala je urednica časopisa Slavojka Marojević.

Kao hroničar pozorišnih i drugih događaja iz crnogorske kulture časopis je značajan, kako naglašava Marojević,  za razvoj nacionalnog kulurnog miljea i to sa tri aspekta: informativnog, afirmativnog i edukativnog.

“Redakcija časopisa „Pozorište“ prati pozorišne teme i druge vidove umjetničkog stvaralaštva u državi i regionu. Ta uređivačka koncepcija „Pozorišta“ ima za cilj informativno umrežavanje zemalja Jadranske regije, a sve sa namjerom afirmisanja umjetnosti u ovom dijelu Evrope, razmjenu programa, upoznavanje umjetnika i njihovog rada. Na taj način redakcija „Pozorišta“ doprinosi zbližavanju različitih kultura, njihovom njegovanju i afirmaciji”, kazala je Marojević.