Bibliotekar preporučuje – “Putovati u Lavov”

Na svojim počecima, svjedočeći događajima Praškog proljeća i studentskim nemirima 1968. godine, sa Julijanom Kornhauzerom objavljuje knjigu pamfletskih eseja “Nepredstavljeni svijet” koja izaziva oštru diskusiju u književnim krugovima. Kasnije, Zagajevski se opredijelio za samoću, smatrao je da pjesnik mora biti sâm, jedino njegova poruka može biti socijalna i univerzalna. U Parizu je bio je član redakcije časopisa “Književne sveske”, jednog od najelitnijih poljskih časopisa za književnost. Radio je kao univerzitetski profesor u Teksasu. Dobio je više poljskih i svjetskih književnih nagrada, dva puta je bio u užem izboru za Nobelovu nagradu za književnost. Nakon pada Berlinskog zida vratio se u Krakov, gdje je umro 21. marta 2021. godine.

Poznate su knjige pjesama: “Saopštenja”, “Mesarnice”, “Pismo. Oda množini”, “Putovati u Lavov”, “Platno”, “Ognjena Zemlja”, “Žeđ”, “Antene” i “Nevidljiva ruka”. Njegove najvažnije knjige eseja su “Mali Larus” i “Odbrana vatrenosti”. Objavio je i dva romana.

Pjesnička zbirka “Putovati u Lavov”, kultna knjiga iz osamdesetih godina, donijela je Zagajevskom najveće priznanje. Zagajevski je filozofski obrazovan, njegova poezija je intelektualna i misaona. Prožeta je mistikom i epifanijom svakodnevnih stvari. On  pokreće  pitanja vezana za savremenog čovjeka i njegovu ulogu u savremenom svijetu. Razvoj njegovog stvaralaštva može se označiti kao socijalni i magijski verizam. Zagajevski govori o politici, ali ta se poezija ne može zvati političkom. U svojim pjesamama on je u dijalogu sa Homerom, Sofoklom, Danteom, Kavafijem, Mandeljštamom, Josifom Brodskim… Filozofija je ništa manje važna za razumijevanje poetike Zagajevskog.

U nekim pjesmama odnosno pikturalnim opisima izražena je njegova vezanost za holandsko slikarstvo.

Istina

Ustani otvori vrata odreši te konopce
ispleti se iz mreže živaca
ti si Jona koja vari kita
Odbij da pružiš ruku tome čovjeku
ispravi se osuši tampon jezika
iziđi iz te čaure razmakni te opne
udahni najdublje slojeve vazduha
i polako pamteći pravila sintakse
kaži istinu za to služiš u lijevoj ruci
držiš ljubav u desnoj mržnju

Kjerkegor o Hegelu

Kjerkegor je govorio o Hegelu: podsjeća na nekog
ko podiže ogromni zamak, a sâm stanuje
U prostoj šupi što stoji u blizini zgrade.
Tako isto inteligencija stanuje u skromnom
Stanu lobanje, a one divne države
Koje su nam obećavane zaklonjene su
Paučinom, zasad moramo da se zadovoljimo
Tijesnom zatvorskom ćelijom, pjesmom zatvorenika,
Dobrim raspoloženjem carinika, pesnicom policajca.
Živimo u čežnji. U snovima se otvaraju
Zasuni i brave. Ko nije našao sklonište u
Velikom, traži mâlo. Najmanje zrno
Maka na svijetu jeste Bog. Raspinje ga
Veličina.

Veliki petak u hodnicima metroa

Jevreji raznih vjeroispovijesti srijeću se
u hodnicima metroa, brojanice
rasute iz nečijih nježnih prstiju.

Nad njima spavaju popovi poslije posne večere,
nad njima stoje piramide crkava i sinagoga
stoje kao stijene koje je nosio lednjak.

Slušao sam pasiju svetog Mateja
koja pretvara bol u ljepotu.
Čitao sam Celanovu Fugu smrti
koja bol pretvara u ljepotu.

U hodnicima metroa bol se ne preobražava,
samo traje, boli bez predaha.

Kad bi Rusija

Da je Rusiju osnovala
Ana Ahmatova, da je
Mandeljštam bio zakonodavac
a Staljin samo sporedna ličnost
iz izgubljenoga gruzinskog epa
kad bi Rusija skinula svoje
nakostriješeno medveđe krzno,
kad bi mogla da živi riječju a ne
pesnicom, kad bi Rusija, kad bi Rusija. 

Ukoliko želite da uronite u divni svijet literature i pronađete djela velikih svjetskih klasika, kao i djela na psihološke, kriminalističke, ljubavne, avanturističke teme, i ako vam je potrebna stručna literatura, JU Narodna biblioteka “Njegoš” i NVO Društvo prijatelja biblioteke “Njegoš” vas pozivaju da se učlanite u Biblioteku “Njegoš”. Jedna poslovica kaže da: Dobru knjigu čini dobar čitalac, zato vas željno očekujemo. 

Ivan Lješković