U bolnici nema krivih za samoubistvo pacijenta: Tužilaštvo o slučaju suicida u krugu nikšićke zdravstvene ustanove

Izviđaj je pokrenut u junu prošle godine nakon pisanja “Vijesti” da se pacijent, nakon što je dva dana zaredom tražio pomoć psihijatra, ubio vatrenim oružjem na rampi nikšićke bolnice.

“Više državno tužilaštvo u Podgorici je u predmetu formiranom povodom događaja od 28. 4. 2024. godine, u kojem je lice P. R. iz Nikšića pronađeno u beživotnom stanju ispred Opšte bolnice u Nikšiću, nakon izvršene obdukcije, prikupljenih obavještenja i drugih dokaza, ocijenilo da nije bilo osnova za preduzimanje krivičnog gonjenja protiv bilo kojeg lica zbog bilo kojeg krivičnog djela za koje se gonjenje preduzima po službenoj dužnosti, o čemu je obaviještena porodica…”, piše u odgovoru.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda prošlog mjeseca je nakon opsežnog postupka po pritužbi majke i brata pokojnog pacijenta utvrdio da je bolnica povrijedila pravo na život pacijenta R. P. jer mu nije obezbijedila čak ni pregled psihijatra.

Opšta bolnica u Nikšiću, konstatovao je ombudsman, morala je da zna da postoji neposredna opasnost po život pacijenta i nisu iskoristili mogućnost prisilne hospitalizacije. Telefonska konsultacija s psihijatrom, na osnovu koje je uključena terapija, nije mogla biti zamjena za klinički pregled specijaliste koji nije pružen jer ustanova tokom dva dana nije obezbijedila ni dežurnog ni pripravnog psihijatra.

Porodica pokojnog pacijenta smatra da se suicid mogao spriječiti dan ranije, kada su ga doveli u bolnicu, da je na pregledu bio prisutan psihijatar. U pritužbi Zaštitniku naveli su da su insistirali da član njihove porodice bude hospitalizovan, kao i da bi ga psihijatar sigurno zadržao na bolničkom liječenju da je neposredno razgovarao s njim.

Sudska vještakinja iz Hrvatske, koju je konsultovao ombudsman, navela je da je doktor internista dan prije suicida, prilikom pregleda pacijenta u najboljoj mjeri konsultovao doktoricu, specijalistu psihijatrije, ali da “isti nije imao dodatna znanja i vještine da procijeni težinu psihičkog stanja pacijenta, kao ni da procijeni koji postupak bi bio primjeren u interesu zaštite zdravlja pacijenta, ali i zaštite njegove okoline”.

Ona je navela i da ljekarka nije vidjela pacijenta, nije obavila razgovor s njim, niti ga pregledala, da bi mogla donijeti najbolju odluku i preporuku u interesu zdravlja pacijenta.

Tadašnja uprava bolnice o slučaju suicida obavijestila je Ministarstvo zdravlja dvadesetak dana kasnije, iznijevši problem organizacije psihijatrijske službe. Međutim, i interna i eksterna kontrola Ministarstva utvrdile su da je bolnica ispoštovala sve medicinske kriterijume i algoritam liječenja. Zaštitnik je ocijenio da su obje komisije izostavile bitne činjenice u izvještajima i nikšićkoj bolnici i Ministarstvu zdravlja uputio više preporuka, a mišljenje uputio Vrhovnom državnom tužilaštvu na upoznavanje.

Zaštitnik je primijetio da su te komisije “ispoljile dominantno formalan pristup, koji se ogleda u činjenici da je u potpunosti izostavljena ocjena o tome da li je Opšta bolnica preduzela sve što je razumno bilo neophodno preduzeti da se spriječi smrtni ishod, naročito kad je poznato da je riječ o ranijem psihijatrijskom pacijentu, koji je već bio hospitalizovan, a sve pri činjenici da je Evropski sud utvrdio da država može snositi odgovornost ne samo za neposredne propuste, već i za sistemske i organizacione nedostatke koji dovode do odsustva efikasne i dostupne zaštite”.

Ombudsman konstatuje da interna Komisija za kontrolu kvaliteta stručnog rada, koja je zaključila da je pacijent liječen u skladu sa medicinskim protokolima, nije ni nezavisna ni nepristrasna, jer je formirana od organa koji je sam odgovoran za organizaciju rada i sistem dežurstava i pripravnosti i činili su je zaposleni u tom organu.

Tvrdi da ni komisija Ministarstva zdravlja za vanrednu eksternu provjeru kvaliteta stručnog rada, koja je navela da su “ispoštovani svi medicinski kriterijumi, odnosno algoritam liječenja osnovne bolesti”, nije u dovoljnoj mjeri razmatrala sistemske okolnosti i organizacione propuste, fokusirajući se na okolnosti liječenja (propisanu terapiju), a ne na dostupnost i kvalitet usluge u trenutku kada je pacijent doveden u bolnicu.

Komisija, prema spisima predmeta, nije obavila razgovor sa članovima porodice, a nisu objektivno i u cjelosti istražene izričito suprotstavljene tvrdnje oko simptoma koje je pacijent ispoljavao prilikom dolaska u bolnicu.

Zaštitnik konstatuje da su obje komisije izostavile činjenice koje po njihovom mišljenju treba uzeti u razmatranje, uključujući i to da tokom cijelog vikenda u bolnici nije bio obezbijeđen ni dežurni ni pripravni psihijatar, odnosno da pacijent nije pregledan ni 27. ni 28. aprila 2024. od psihijatra, iako su mu date injekcije psihijatrijske terapije. Komisije se nisu suštinski osvrnule na telefonsku konsultaciju sa psihijatrom koja nije, niti može biti zamjena za klinički pregled.

Ombudsman je preporučio Ministarstvu zdravlja da izvrši hitnu reviziju mreža zdravstvenih ustanova i uspostavi kontinuiranu i adekvatnu prioritetnu mjeru zdravstvene zaštite mentalnog zdravlja građana, shodno Zakonu o zdravstevnoj zaštiti, ali i donese nacionalne smjernice o postupanju u kriznim psihijatrijskim stanjima, koje će obavezivati ustanove da reaguju odmah i stručno.

Neophodno je da se uvede kontinuirano i sistematsko stručno usavršavanje medicinskog osoblja na temu procjene suicidalnog rizika i krizne intervencije.

Ombudsman je preporučio Ministarstvu i da preispita mišljenje Komisije za vanrednu eksternu provjeru kvaliteta stručnog rada u zdravstvenoj ustanovi Opšta bolnica Nikšić, uzevši u obzir nalaze nezavisnog stručnog lica koje je angažovao zaštitnik.

Bolnici je ponovljena ranija preporuka da ojača kadrovske kapacitete Odsjeka za psihijatriju, u skladu sa Aktom o sistematizaciji.