Bibliotekar preporučuje – „O pjesničkoj umjetnosti“

Poslije smrti roditelja Aristotel je sa sedamnaest godina dospio u Atinu i postao član Akademije (367) u kojoj će biti narednih dvadesetak godina, sve do Platonove smrti.

Kad je došao u Akademiju to nije više vrijeme „Gozbe“, već „Teeteta“ (369), „Sofista“, „Državnika“, što svjedoči o nastrojenju Akademije u to vrijeme. Ideal Akademije više nije Sokrat već filozof-matematičar Pitagora. U Atinu se 367. godine preseljava Eudoks koji je upoznat s egipatskim i istočnim matematičkim i astronomskim učenjima. Aristotelu kao tipu naučnika bliski su Demokrit i Eudoks. Ipak, na Aristotela u Akademiji najveći uticaj ima Platon kao filozof, religiozni mističar i kao čovjek.

U Akademiji je Aristotel napisao čitav niz radova u obliku dijaloga od kojih su nam ostali samo fragmenti. Sve što je napisao u literarnom obliku vezano je za vrijeme Akademije; kasniji spisi su bilješke za predavanja i nemaju literarnu formu.
Sve sačuvane Aristotelove spise moguće je podijeliti u tri grupe: (a) Spisi iz logike i retorike („Kategorije“, „O tumačenju“, „Analitika“, „Topika“, „O lažnim zaključcima“; „Retorika“); (b) Spisi koji se odnose na teorijske nauke („Metafizika“, „Fizika“, „Zoologija“, „O duši“, kao i manji spisi koji se odnose na ove probleme); (c) Spisi koji se odnose na praktične i poetičke nauke („Etika“ /Nikomahova i Eudemova/, „Politika“ i „Poetika“).

Od lijepih umjetnosti Aristotel pominje samo poeziju; ali kako je „Poetika“ do nas došla u njenom nepotpunom obliku, ne treba izvoditi zaključke ne samo o nekoj završenoj, definitivnoj estetičkoj teoriji, nego ni o nekom završenom učenju o umjetnosti.

Osnovni pojam estetike, pojam lijepog, ostaje kod Aristotela neodređen kao i kod Platona i ne razlikuje se mnogo od dobra; umjetnost Aristotel podvodi pod pojam podražavanja (mímesis), ali to što sve objašnjava koristeći se ovim pojmom nije čulna pojava već unutrašnja suština stvari, ne ono što se faktički desilo već ono što treba da se desi saglasno prirodi samog predmeta, umjetnički likovi su tipovi (paradigme) opštih zakona; zato je poezija vrednija i bliža je filozofiji nego istorija.

Odlomak

„Tragedija je, dakle, podražavanje ozbiljne i završene radnje koja ima određenu veličinu, govorom koji je otmen i poseban za svaku vrstu u pojedinim djelovima, licima koja djelaju a ne pripovijedaju; a izazivanjem sažaljenja i straha vrši pročišćavanje takvih afekata.“

Ukoliko želite da uronite u divni svijet literature i pronađete djela velikih svjetskih klasika, kao i djela na psihološke, kriminalističke, ljubavne, avanturističke teme, i ako vam je potrebna stručna literatura, JU Narodna biblioteka “Njegoš” i NVO Društvo prijatelja biblioteke “Njegoš” vas pozivaju da se učlanite u Biblioteku “Njegoš”. Jedna poslovica kaže da: Dobru knjigu čini dobar čitalac, zato vas željno očekujemo.

Ivan Lješković