Bibliotekar preporučuje – „Radecki Marš“

Rođen u istočnoj Galiciji, na krajnjoj, istočnoj periferiji Austrougarske, Rot je gimnaziju završio u Brodiju, dok je filozofiju studirao u Lavovu i u Beču. Tokom studija u Beču počeo je da piše pjesme. Na početku Prvog svjetskog rata Rot je proglašen nesposobnim za vojsku. U rat je, ipak, otišao 1916. godine, kao dobrovoljac. Ubrzo je zarobljen u Galiciji i rat provodi kao zarobljenik u Sibiru. Kada se na kraju rata vratio u Beč, njegov svijet više nije postojao, i to postaje jedna od ključnih tema njegove književnosti.

Prvih posleratnih godina Rot radi kao novinar u Beču, potom u Berlinu i Frankfurtu. Naročito je zapažen njegov rad u Frankfurter Cajtungu, gdje piše putopise, reportaže i feljtone.

Prema nekim istraživačima, Rot je „rodonačelnik modernog feljtona“. Kao novinar i putopisac, Rot je obišao najveći dio Evrope tokom dvadesetih godina XX vijeka. Između ostalog, proputovao je Sovjetski Savez i Balkan. Kratko je boravio i u Beogradu, o kome je takođe pisao.

Izbor iz svog publicističkog rada Rot je objavio u knjizi „Panoptikum“ (1930). Publicistički i novinarki rad Jozefa Rota je vrhunsko svjedočanstvo o Austriji, Njemačkoj i Evropi između dva svjetska rata. Poslije Hitlerovog dolaska na vlast, Rot napušta Njemačku i odlazi u Austriju, potom u Francusku. Umro je u Parizu, u krajnjoj bijedi.

Najvažniji romani: „Hotel Savoja“ (1924), „Pobuna“ (1924), „Bjekstvo bez kraja“ (1927), Ciper i njegov otac (1928), „Nijemi prorok“ (napisan 1929, objavljen 1964), „Jov“ (1930), „Radecki marš“ (1932), „Ispovijest ubice ispričana jedne noći“ (1936), „Kapucinska grobnica“ (1938).

Romani „Radecki marš“ i „Kapucinska grobnica“ predstavljaju vrhunac književnog umijeća Jozefa Rota i veliko poglavlje moderne evropske književnosti. Savremenik Franca Kafke, Roberta Muzila i Hermana Broha, Jozef Rot je u svojim romanima oblikovao veliku priču o sudbini evropskog čovjeka u prvoj polovini XX vijeka.

Roman „Radecki-marš“ predstavlja jedno od najvažnijih djela austrijske književnosti iako je za vrijeme Drugog svjetskog rata bilo zabranjeno zbog toga što je autor Jevrejin.

Roman pripovijeda o usponu i padu porodice Trota tokom tri generacije u Austrougarskom carstvu. Jozef Trot na bojnom polju Bitke kod Solferina spasava život mladom caru Francu Jozefu. Zbog toga biva nagrađen plemićkom titulom i imanjem. Drugu generaciju predstavlja Jozefov sin, sreski kapetan Franc fon Trot, a treću neuspješni vojnik, sin Francov, Karl Jozef.

Istorijski događaji Rotu služe da opiše njihov uticaj na likove u romanu. Naime, uspjeh i pad porodice Trot zapravo treba da pokaže da ne postoji jednakost svih nacija u carstvu, jer dok se Bečlije bogate, jevrejsko i slovensko stanovništvo je sve siromašnije.

„…i u lošim knjigama pišu mnoge istine iz života; samo što su loše napisane…“

Ukoliko želite da uronite u divni svijet literature i pronađete djela velikih svjetskih klasika, kao i djela na psihološke, kriminalističke, ljubavne, avanturističke teme, i ako vam je potrebna stručna literatura, JU Narodna biblioteka "Njegoš" i NVO Društvo prijatelja biblioteke "Njegoš" vas pozivaju da se učlanite u Biblioteku "Njegoš". Jedna poslovica kaže da: Dobru knjigu čini dobar čitalac, zato vas željno očekujemo. 

Ivan Lješković